Taakdelegatie: mag je taken delegeren aan een professional zonder BIG-registratie?

Geschreven door: Jurgen van der Baan, Expert Taakdelegatie en Consultant bij VerzuimConsult

Bij VerzuimConsult krijgen we vaak de vraag of een Bedrijfsarts taken mag delegeren aan een professional die zelf geen BIG-registratie heeft. Laten we gelijk beginnen met het antwoord: ja, dat mag. Dat is ook duidelijk terug te vinden in de recente ‘Leidraad Delegatie van taken door de bedrijfsarts en supervisie’ van de NVAB en in de eerdere versies van dit document.

Waar moet je op letten bij Taakdelegatie aan andere professionals?

Er zijn een aantal punten waar een Bedrijfsarts op moet letten als deze taken delegeert aan een andere professional, met of zonder BIG-registratie:

1. Bekwaamheid is leidend, niet de registratie

2. Ongeacht de achtergrond van de gedelegeerde blijft de eindverantwoordelijkheid altijd bij de Bedrijfsarts

3. Een BIG-registratie geeft schijnveiligheid

4. Goede borging van randvoorwaarden kan tuchtrechtelijke aansprakelijkheid voorkomen

5. Er zijn bijna geen tuchtrechtspraak over taakdelegatie aan POB’s en Casemanagers

6. Bekwaamheid moet door de Bedrijfsarts zelf worden getoetst

7. Naast opleidingen, werkervaring en wettelijke registraties is een kennistoets een goed hulpmiddel

8. Delegatie is maatwerk; mits goed geborgd is er vaak meer mogelijk dan wordt gedacht.

Hieronder geven we je graag toelichting op deze punten.

Taakdelegatie: wat staat er in de Leidraad?

Aan wie een taak mag worden gedelegeerd is afhankelijk van de bekwaamheid van de gedelegeerde. De Leidraad zegt daar het volgende over: “De Bedrijfsarts kan taken delegeren aan Functionarissen mét of zonder BIG-registratie Het hebben van een BIG-registratie is niet van doorslaggevende betekenis voor de delegatie. Relevant voor delegatie is de bekwaamheid van degene aan wie wordt gedelegeerd.”

Tuchtrechtelijke aansprakelijkheid

In de Leidraad Taakdelegatie is de volgende definitie van Taakdelegatie opgenomen: “Delegatie van taken van de Bedrijfsarts in de bedrijfsgezondheidszorg is het niet structureel herverdelen van taken die in opdracht en onder supervisie worden uitgevoerd, waarbij de eindverantwoordelijkheid blijft bij de delegerende Bedrijfsarts.” Juist omdat de eindverantwoordelijkheid bij de delegerende Bedrijfsarts blijft liggen vragen veel Bedrijfsartsen zich af of ze tuchtrechtelijk aansprakelijk zijn voor gedelegeerde taken. In 2017 heeft kennisinstituut NIVEL de eindrapportage “Kansen van Taakdelegatie en taakherschikking in de bedrijfsgezondheidszorg” gepubliceerd.

In dit rapport staat een interessante, en voor veel mensen verrassende, juridische analyse van de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de Bedrijfsarts. Het risico is grotendeels beheersbaar! Allereerst speelt de persoonlijke verwijtbaarheid een rol: “Belangrijk is het element van de persoonlijke verwijtbaarheid: de betrokken beroepsbeoefenaar moet, wil het tot een veroordeling komen, zelf foutief hebben gehandeld. Hij kan niet worden aangesproken op fouten van anderen of op fouten binnen de organisatie waarin hij werkzaam is, tenzij hij daar zelf aan heeft bijgedragen.”

Daarnaast speelt de borging van de randvoorwaarden voor het delegeren van taken een grote rol: “Wanneer de zelfstandig gevestigde Bedrijfsarts heeft voldaan aan de randvoorwaarden van Taakdelegatie (opdracht, voldoende aanwijzingen, bekwaamheid getoetst, toezicht/tussenkomst en adequate voorlichting), dan kan hij bij fouten van de gedelegeerde tuchtrechtelijk niet worden aangesproken.” Precies om deze reden benadrukken wij vanuit VerzuimConsult altijd het belang van een degelijke borging van de randvoorwaarden voor Taakdelegatie.

.

Een onterecht gevoel van veiligheid

Veel Bedrijfsartsen hebben een uitgesproken voorkeur voor het delegeren van taken aan een BIG-geregistreerde collega. Bedrijfsartsen ervaren deze constructie als veel veiliger. De gedelegeerde heeft immers een eigen tuchtrechtelijke aansprakelijkheid. Daarbij wordt er aan voorbij gegaan dat de eindverantwoordelijkheid toch bij de Bedrijfsarts blijft liggen. Deze verschuift niet naar de gedelegeerde als deze zelf BIG-geregistreerd is. Ook dat valt weer terug te vinden in de Leidraad Taakdelegatie: “In alle situaties is de bedrijfsarts eindverantwoordelijk en tuchtrechtelijk aansprakelijk.” Is dat dan erg? Nee! Uit het NIVEL-rapport blijkt immers dat je de tuchtrechtelijke aansprakelijkheid kunt ondervangen door een goede borging van alle randvoorwaarden voor Taakdelegatie.

Opvallend is dat er bijna geen tuchtrechtelijk jurisprudentie valt terug te vinden over Taakdelegatie aan Casemanagers en praktijkondersteuners Bedrijfsarts (POB). In praktijk gaat het vaker mis bij de delegatie van taken aan (Arbo)verpleegkundigen en supervisie bij AIOS-en en ANIOS-en. Dat zie je dan ook terug in de jurisprudentie. De reden daarvoor is dat deze laatste doelgroepen vanuit vertrouwen (te) veel ruimte krijgen; er wordt onvoldoende aandacht besteedt aan het geven van aanwijzingen, het uitoefenen van toezicht en de tussenkomst als het niet goed loopt. Omdat dit in praktijk soms mis gaat, levert dat uiteindelijk ook tuchtklachten op. Ook bij het delegeren van taken aan BIG-geregistreerden en supervisie is het dus belangrijk om veel aandacht aan de borging van de randvoorwaarden voor Taakdelegatie te besteden.

De Bedrijfsarts toetst zelf de bekwaamheid van de gedelegeerde

Eén van de randvoorwaarden voor Taakdelegatie wordt als lastig ervaren: de vereiste van bekwaamheid. De Leidraad Taakdelegatie meldt daar het volgende over: “De Bedrijfsarts mag aan de niet-Arts uitsluitend handelingen delegeren waartoe deze bekwaam kan worden geacht. De gedelegeerde moet voldoende opgeleid zijn voor en aantoonbaar bekwaam zijn in de uitoefening van de taak. Bekwaamheid is altijd individueel bepaald. Indien de Bedrijfsarts een taak delegeert dient hij zich in de praktijk te hebben overtuigd van de bekwaamheid van de gedelegeerde en dient de Bedrijfsarts op de hoogte te zijn van en rekening te houden met de beperkingen in bekwaamheid van degene aan wie hij een taak delegeert.” Belangrijk is dus dat de Bedrijfsarts die opdracht geeft (taken delegeert) zelf actief toetst of de bekwaamheid voor de gedelegeerde taken voldoende is.

Maar hoe bepaal je dan die bekwaamheid? Ook daar zegt de Leidraad iets over: “Een systematiek op de toetsing van de bekwaamheid van gedelegeerde kan de bedrijfsarts helpen om de bekwaamheid van de gedelegeerde te bepalen. Wettelijke registraties en beroepsopleidingen kunnen hierbij een hulpmiddel zijn.” Zo komen we toch weer bij de BIG-registratie, deze kan behulpzaam zijn, maar dat geldt ook voor een beroepsopleiding en voor werkervaring.

Kennistoets en Taakdelegatie-overeenkomst

Bij VerzuimConsult maken we zelf gebruik van een kennistoets om periodiek te bepalen of de kennis van taakgedelegeerden voldoende is. De toetsing van de bekwaamheid in praktijk is minstens zo belangrijk. Wij adviseren dan ook altijd om de ‘opdracht’ vast te leggen in een taakdelegatie-overeenkomst. Deze overeenkomst is tijdelijk en wordt periodiek geëvalueerd en daarna aangepast en/of verlengd, of als het niet goed gaat beëindigd. In de overeenkomst worden ook opgenomen wanneer de opdracht weer wordt teruggenomen. Op die manier kan in praktijk worden getoetst of de bekwaamheid voldoende is en bouw je de ‘mogelijk tot tussenkomst’ al in.

Maatwerk

“De soort taak (medisch of niet-medisch) en de specifieke voorwaarden bepalen of en aan wie de Bedrijfsarts de taak kan overdragen. Delegeren is dan ook maatwerk. Wat in de ene setting niet mogelijk is, kan in een andere setting wellicht wel”, aldus de Leidraad. Dat maatwerk zien wij bij VerzuimConsult terug in de praktijk. Van het uitvoeren van intakes en anamneses, tot het verrichten van lichamelijk onderzoek door een Fysiotherapeut, tot het uitvoeren van psychische diagnostiek door en Psycholoog, tot ‘het vinger aan de pols houden’ in vervolgconsulten. Er is meer mogelijk dan vaak gedacht wordt als de bekwaamheid en andere randvoorwaarden goed geborgd zijn. VerzuimConsult heeft veel ervaring en expertise op dit gebied en kan daarbij helpen. Meer weten over Taakdelegatie? Of wat VerzuimConsult hierin kan betekenen? Neem contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.